TESBİH, TAZİM, ŞÜKÜR

Namazın anlamı, ”Cenâb-ı Hakkı tesbih ve tazim ve şükürdür.” den ne anlamalıyız?

Tesbih, Allah’ın şanını yüceltme, tazim hürmet, şükür Allah’ın nimetlerine karşı memnun olmadır. Bunlar namazın çekirdekleri hükmündedir. Bu üç şey namazın bütün harekat ve zikirlerinde bulunur. Cenab-ı Hakk’ın Celal, Cemal ve Kemal’ine ruhun, kalbin karşı gelmesidir.

İnsanın kalben, lisanen ve bedenen olmak üzere üç temel ibadet şekli vardır. Allah’ın ibadete layık olduğu vasıfları Celal, Cemal ve Kemali olarak üç temel keyfiyette toplanır. İnsan üç temel ibadeti ile Allah’ın üç temel vasfına mukabele eder. İnsan, Allah’ü Ekber ile sebebler aleminden sıyrılır, ihsan sahibine döner. Kemaline karşı sözlen ve halen tavırlarıyla hürmet eder. Celaline karşı sözle hareketle ”Sübhanallah” deyip Allah’ı yüce kılar, Cemaline karşı kalben, lisanen ve bedenen ”Elhamdülillah” deyip şükreder.

Namaza başlayan insan,iki elini kaldırır, Allah’ım iki dünyayı da terk edip senin huzuruna selam’a duruyorum deyip, ”Allah’ü Ekber” der namaza başlar. Rükü, secde ve diğer hareketler Allah’ın huzurunda olmanın farkındalığını anlamamız içindir. İnsan namaz kılarken,”Allah’ım senin huzurunda iki büklüm oluyorum, senin büyüklüğün karşısında küçülüyor, Celalin karşısında eğiliyor, azametin karşısında secde ediyorum. Senden başka kimsenin önünde eğilmem, yüzümü yere sürmem.” diye ibadet eder.

Üstad Bediüzzaman Hazretleri, Sözler adlı eserinde bu konuda şunları ifade eder:

”Namazın mânâsı, Cenâb-ı Hakkı tesbih ve tâzim ve şükürdür. Yani, celâline karşı kavlen ve fiilen Sübhânallah deyip takdis etmek; hem, kemâline karşı lâfzen ve amelen Allahu ekber deyip tâzim etmek; hem, cemâline karşı kalben ve lisanen ve bedenen Elhamdülillâh deyip şükretmektir.

Demek, tesbih ve tekbir ve hamd, namazın çekirdekleri hükmündedirler. Ondandır ki, namazın harekât ve ezkârında, bu üç şey her tarafında bulunuyorlar. Hem ondandır ki, namazdan sonra, namazın mânâsını tekid ve takviye için, şu kelimât-ı mübareke, otuz üç defa tekrar edilir; namazın mânâsı şu mücmel hülâsalarla tekid edilir.”