SİYASET DAHİSİ AMR BİN AS (RA)

Amr bin As, Kureyş kabilesinin Sehm koluna mensuptur. Amr, Mekke’nin siyaset ve ticaret hayatında önemli bir yeri olan akıllı, bilgili bir devlet adamıydı. Habeşistan Hükümdarı Necaşi ile dost olduğu için Mekkeli müşrikler bu ülkeye giden müslümanların iadesi için onu o ülkeye elçi olarak göndermişlerdi.

İslamiyetin ilk yıllarında azılı bir İslam düşmanı idi. Ebu Süfyan liderliğindeki ticaret kafilesinde olduğundan Bedir Savaşına katılmadı. Uhud ve Hendek Savaşlarında Kureyş ordusunun süvari birliklerine kumandanlık yaptı. Hendek Savaşından sonra İslamiyet üzerine düşünmeye başladı. Artık eskisi gibi müslümanlar aleyhinde değildi. Bir süre sonra Habeşistan’a gitmek için müşrik arkadaşları ile beraber yola çıktı. Habeşistan Kralının, İslamiyet hakkındaki sözleri Amr bin As’ta şok tesiri yaptı. Peygamberinin hak olduğuna ve İslamiyetin hak din olduğu fikrine inanmaya başladı. Neçaşi’den İslam’a girmek üzere Rasulullah’ın namına biatını kabul etmesini istedi ve müslüman oldu. Arkadaşlarından müslüman olduğunu gizleyerek onlardan ayrılıp Medine’ye doğru yola çıktı.

Hidde denilen yere gelince kendisi gibi müslüman olmak isteyen Osman bin Talha ve Halid bin Velid ile karşılaştı. Böylece üç arkadaş Rasulullah’a kavuşmak üzere Medine’ye doğru yola koyuldular. Ebu Atabe kuyusunda bulunan kimse, gelenlerin kim olduğunu ve niçin geldiklerini anlamıştı. Koşarak mescide gidip, Rasulullah’a müjdeyi verdi.

Amr bin As, Halid bin Velid ve Osman bin Talha, Rasulullah’ın huzuruna geldiler. Rasulullah’ın gözleri sevinç içinde ashabına dönerek, ”Mekke size ciğerparelerini attı..” buyurdular.

”Bütün Kureyş Müslüman olsa, ben yine Müslüman olacağımı sanmam.” diyen Amr bin As,Rasulullah’a biat etmeye geliyordu. Önce Halid bin Velid ile Osman bin Talha Rasulullah’a biat etti. Daha sonra Amr bin As, Rasulullah’ın dizi dibine oturdu. O zamana kadar işlediği günahların affedilmesi için kendisine dua edilmesi şartıyla biat edeceğini söyledi. Geçmişte işlediği eski günah ve hatalarını düşünüyor ve Peygamber’in yüzüne bakamıyordu. Rasulullah şöyle buyurdu:

”Ey Amr! Biat et. Hiç şüphesiz, İslamiyet, önce yapılanların hesabını sormaz.”

Bu müjde üzerine Amr bin As, sevinç gözyaşları ile biat etti. Peygamberimiz daha sonra Amr’ı bazı kabileleri İslam’a davet etmesi için vazifelendirdi. İslamla şereflenen Amr bin As, bundan sonra aklını,zekasını, dehasını, cesaretini İslam’ın hizmetine verdi. Ömrünü hep savaş meydanlarında geçirdi.

Amr’ın askeri ve siyasi kabiliyetini bilen Rasulullah, O’nu Zatüsselasil Seriyyesinde Ebu Bekir, Ömer, Ebu Ubeyde gibi daha önce müslüman olmuş sahabelerin başına kumandan olarak tayin etti. Beliy Kabilesinin yurtlarını basan Amr bin As komutasındaki İslam ordusu düşmanı dağıttı. Mallarını savaş ganimeti olarak alan ordu selamet içinde Medine’ye döndü.

Amr bin As, Mekke fethine katıldı. Huneyn’de savaştı. Hz. Peygamber, daha sonra Amr’ı İslamiyeti tebliğ etmek üzere Umman’a elçi olarak gönderdi. Umman Kralı müslüman oldu. Rasulullah onu Umman’a vali olarak tayin etti. Bu vazifede Efendimiz (ASM) vefatına kadar kaldı. Medine’ye dönen Amr, Ebu Bekir (RA)ın biat merasimde ona biat ederek bir konuşma yaptı.

Hz. Ebu Bekir (RA) onu bir birliğin başında Filistin bölgesine gönderdi. Ecnadin ve Yermük Savaşlarına katıldı. Hz. Ömer (RA) döneminde Filistin’i tam hakimiyet altına aldı. Kudüs’ü fethetti. Filistin ve Suriye’den kaçıp Mısır’a yerleşen Bizans askerlerini kendilerine ilerde büyük tehlike olacağını Halife Ömer(RA) anlattı. Onu ikna ederek 4000 bin kişilik bir kuvvet ile yola çıktı. Sınır şehri Feremayı fethetti. Zübeyr bin Avvam komutasındaki 5000 kişilik takviye kuvvetle Aynı Şems’te Bizans ordusunu yok etti. İskenderiye’yi alarak bütün Mısır’a hakim oldu. Bu başarısından dolayı ”Mısır Fatihi” ünvanı verildi. Mısır’a vali tayin edildi.

Mısır’da idari ve iktisadi düzenlemeler yapan Amr bin As, firavunların yaptırdığı eski kanalı yeniden açarak Nil nehri ile Kızıldenizi birbirine bağladı. Buradan gemilerle Medine’ye kıtlık zamanında erzak gönderdi.. Hz. Ömer (RA) onun için ”Amr dünyada kaldıkça hep idareci olmalıdır.” derdi.

Hz. Osman(RA) zamanında Mısır Valiliğinden alınan Amr bin As, Medine’ye geldi. Muaviye döneminde tekrar Mısır’a vali tayin edildi. Ömrünün sonuna kadar bu görevde kaldı. Ömrü at sırtında, harp meydanlarında geçen Amr bin As uzun bir ömür geçirdi. Hicretin 51 nci yılında 90 küsür yaşında hastalandı. Bu hastalıktan kurtulamayarak vefat etti. Oğlu Abdullah tarafından Mısır’da defnedildi.