İNSANIN KAÇ ÇEŞİT FİİLİ VAR

İnsanın kaç çeşit fiili, yani yapabileceği iş vardır?

İnsan için iki çeşit fiil, iş söz konusudur. Biri ızdırarî, yani mecburi olduğu, diğeri ihtiyarî, arzu etme kendi isteği ile bir şeyi seçme halidir.

Izdırari fiil de kulun hiçbir rolü, hiçbir vazifesi yoktur. Dileyen de Allah’tır yaratan da. Cinsiyetimiz, boyumuz, rengimiz, ırkımız, ülkemiz, organlarımızın çalışması gibi.

Dünyaya imtihan için gönderilmiş bulunan insanın kendi iradesine bırakılan işler ise,bunlar insanın kendi iradesi ile yaptığı şeylerdir.

Konuşmayı yaratan Allah’tır, ancak konuşmaya karar veren, konuştuğunda da doğru veya yanlış konuşmayı tercih eden kulun kendisidir. Burada tercih kulun vazifesi, konuşmayı yaratmak ise Allah’ın vazifesidir, yani bu iş O’nun yaratmasıyla meydana gelir. Bu ikinci fiillerde, kul cüz’i iradesini sarf ettikten sonra, sonucu Allah yaratır.

Kur’an-ı Kerim’de bu ve benzeri kanunlar için “sünnetullah” tabiri geçer. Cenab-ı Hakk’ın ezelde takdir ettiği bir hüküm:

“Kulum cüz’i iradesini neye sarf ederse ben küllî irademle onu yaratayım.” “Kulum sebeplere teşebbüs etmedikçe ben müsebbebleri (neticeleri) yaratmayayım.”

Üstad Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri, Mesnevî-i Nuriye,adlı eserde Onuncu Risale de bizleri bu konuda şöyle ikaz etmektedir:

“Gafil olan insan, kendi vazifesini terkeder, Allah’ın vazifesiyle meşgul olur. Evet insan, gafletten dolayı iktidarı dâhilinde kolay olan ubudiyet vazifesinin terkiyle, zaîf kalbiyle rububiyet vazife-i sakîlesinin altına girer, altında ezilir. Ve aynı zamanda bütün istirahatını kaybetmekle âsi, şakî, hâin adamların partisine dâhil olur.”

“Evet insan bir askerdir. Askerlik vazifesi başka, hükûmetin vazifesi başkadır. Askerlik vazifesi talim, cihad gibi din ve vatanı koruyacak işlerdir. Hükûmetin vazifesi ise, erzakını, libasını, silâhını vermektir. … Bu itibarla insanın Allah’a karşı ubudiyet, vazifesidir. Terk-i kebair takvasıdır. Nefis ve şeytanla uğraşması, cihadıdır.”