HANİFE, HANEFİ İSMİ NERDEN GELİR

Hanefi Mezhebinin ismi nereden gelmektedir. Niçin Hanefi Mezhebindeniz denilir?

Mezhebin ismi kurucusunun künyesi olan Ebû Hanife’den gelir. Hanife sözcüğü Hanif kökünden gelir. Hanif sözcüğü İslam öncesinde Allah’ın birliğine inanan ve Hz. İbrahim(AS) ın dininden olanları tanıtmakta kullanılırdı.

Ebû Hanife’nin bu künyeyi nasıl aldığı konusunda çeşitli görüşler mevcuttur. En çok kabul görmüş açıklama, Hanif sözcüğünün kullanımlarından olan “İslam’a kuvvetle bağlı olan kişi” anlamında, İmam-ı Azam Hazretleri bu ismi kızına vermiştir. Kızının adı Hanife’dir. Bu yüzden, Hanife’nin babası anlamında olarak, İmam-ı Azam Ebu Hanife ismi ile anılmıştır.

Bir diğer yorumda, İmam-ı Azam Hazretleri’nin bütün benliğiyle İslam’a fazlasıyla bağlı olduğunu belirtmek için, kendisine Ebu Hanife künyesi, doğru yolda olanların babası manasına verildiğidir.

Hanife isminin ortaya çıkışının bir diğer yönü de şöyledir. O yıllara kadar, insanlar abdest almak için ibrik kullanırdı. Bu dönemde çeşme yani, musluktan akan su ile abdest alınmaya başlanır. Buna çok itirazlar olur. Ve sonunda İmam-ı Azam, musluktan akan suyla abdest alınacağına karar  verir. Böylece, bu fetvaya uyanlara arapça da musluk anlamına gelen, Hanife ismi verilir. Bugün de insanlara suçu, bucu denildiği gibi, o dönemde de muslukçu, anlamında Hanife denilir.

Ebu Hanife’nin asıl adı Numan’dı. Babasının adı Sabit’tir. Hicretin 80. yılında doğmuş, 150. yılında Bağdat’ta vefat etmiştir. En büyük imam anlamında İmam-ı Azam da denilen Ebu Hanife, fıkıh sahasında Beş Yüz Binden fazla meselelere açıklık getirerek çözüme kavuşturmuştur. Bugün bütün dünyada tatbik olunan İslami hükümlerin dörtte üçü İmam-ı A’zam’ındır. Kalan dörtte birinde de payı vardır,ortaktır.

Hanefi mezhebinde bir konuda hüküm çıkarmak için önce “kitaba”  Kur’an’a başvurulur. Kitapta bir delil bulunamazsa sünnete bakılır. Sünnette de yoksa sahabenin birinin görüşü temel alınır. Sahabi sözünde de bir cevap bulunamazsa en son kıyas’a başvurulur. Bazen maslahat icabı kıyas tercih edilir.

Hanefi mezhebi, Abbasi, Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin hakim olduğu bütün ülkelere yayılmıştır. Bugün dünya yüzünde bulunan Müslümanların yarıdan fazlası ve Ehl-i sünnetin pek çoğu, Hanefi mezhebine göre ibadet etmektedir.