İKTİSAD ve İSRAF

İktisad yapıp,israf yapmamamız söyleniyor. İktisad ne? İsraf ne? Nasıl hareket edersek iktisad yaparız ?

İktisad insanın her konuda, ihtiyacı kadar olanını kullanmasıdır. Yani varlık ve bolluk içindeykende ihtiyacı kadarını kullanması. İktisad’da bir bilme, bildiğini yapma, irade ve kasıt vardır.

İsraf ise, elindekini ihtiyacı dışında harcama ve kullanmadır. Bir nevi keyfe göre yaşamadır. İsrafta cehalet, bilmeme gizlidir. İnsanı insana muhtaç eder, bir nevi dilenci haline getirir.

İktisad insana bolluk içinde nimetin kıymetini bildiren bir araç, nimetin nimet olduğunu hissettiren bir iştir. Fırındaki kişimi,yoksa dağdaki insan mı ekmeğin kıymetini bilir. Dağdaki kıymeti bilir, ona göre hürmet eder. İşte iktisad’da insana böyle nimetin kıymetini ve hürmetini bildiren bir araçtır.

Tarihçe-i Hayat’ta, Üstad Hazretlerinin maddi hayattaki iktisadı değil, manevi sahadaki iktisadı örnek verilmektedir. Fikir,zihin, istidat, vakit,zaman, nefes gibi manevi iktisad gözönüne getirilmektedir. Rahmetli, Zübeyr Ağabey,” hayalimi bile israf etmem” derdi.

Bir insanın yemeğini az, ölçülü yemesi iktisad olurken,aşırı derece de yemek yemek ise israf olur. İktisad sadece yeme içme değil, insan hayatında A dan Z ye kadar her sahada, her işinde, her zaman iktisat içinde olmalıdır.

Bediüzzaman Said Nursi Hazretlerinin Risale-i Nur Külliyatı içinde yer alan Lem’alar adlı eserin On Dokuzuncu Lem’a, İktisad Risalesi adıyla bilinir. Bu risale, bu asır insanına bir hikmet ve faydalanma dersi veren çok mübarek, kıymettar bir eserdir.

Araf Suresi 31 ayeti ve İbrahim Suresi 7 nci ayeti olan,بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ – كُلُوا وَاشْرَبوُا وَلاَ تُسْرِفُوا
” Yiyin için, fakat israf etmeyin” ayetlerinin bu asra bakan manevi yönü ele alınarak, yedi nükte halinde niçin iktisad yapmamız, niçin israftan kaçınmamızın gerekçeleri anlatılmaktadır.

”Hâlık-ı Rahîm, nev-i beşere verdiği nimetlerin mukabilinde şükür istiyor. İsraf ise şükre zıttır, nimete karşı hasâretli bir istihfaftır. İktisat ise, nimete karşı ticaretli bir ihtiramdır.

”Evet, iktisat hem bir şükr-ü mânevî, hem nimetlerdeki rahmet-i İlâhiyeye karşı bir hürmet, hem kat’î bir surette sebeb-i bereket, hem bedene perhiz gibi bir medar-ı sıhhat, hem mânevî dilencilik zilletinden kurtaracak bir sebeb-i izzet, hem nimet içindeki lezzeti hissetmesine ve zâhiren lezzetsiz görünen nimetlerdeki lezzeti tatmasına kuvvetli bir sebeptir. İsraf ise, mezkûr hikmetlere muhalif olduğundan, vahîm neticeleri vardır.”(On Dokuzuncu Lem’a, Birinci Nükte)

Üstad Hazretleri, burada iktisad’ın özelliklerini sıralamakta. Şükr-ü manevi,insanın duygu ve azalarıyla ettiği şükür,nimete bir hürmet, bir bereket, bedene saglık afiyet, insanı dilencilikten kurtaracak bir izzet, nimetlerdeki lezzeti yaşama ve hissetme, israf ise bütün bu güzelliklerin terk edilmesidir.

Ya Rabbi! Bizi yiyip, içip israftan sakınan kullarından eyle.Amin.