İYİLİĞE TEŞEKKÜR ETMEK

İşte, ey arkadaş! Madem şu memlekette, yani şu saray-ı muhteşemde bir birlik alâmeti vardır, bir vahdet sikkesi var. Çünkü bir kısım şeyler, bir iken, ihâtası var. Bir kısım müteaddit ise, fakat birbirine benzediği ve her tarafta bulunduğu için, bir vahdet-i nev’iye gösteriyor. Vahdet ise bir vâhidi gösterir. Demek, ustası da, mâliki de, sahibi de, sânii de bir olmak lâzım gelir.

Bununla beraber, sen buna dikkat et ki, bir perde-i gaybdan kalınca bir ip çıkıyor.(HAŞİYE) Bak, sonra binler ipler ondan uzanmış. Herbir ipin başına bak: Birer elmas, birer nişan, birer ihsan, birer hediye takılmış. Herkese göre birer hediye veriyor. Acaba bilir misin ki, böyle garip bir gayb perdesinden böyle acip ihsânâtı, hedâyâyı şu mahlûklara uzatan zâtı tanımamak, ona teşekkür etmemek ne kadar divanece bir harekettir?

Çünkü, onu tanımazsan, bilmecburiye diyeceksin ki, “Bu ipler, uçlarındaki elmasları, sair hediyeleri kendileri yapıyorlar, veriyorlar.” O vakit her ipe bir padişahlık mânâsını vermek lâzım gelir. Halbuki, gözümüzün önünde bir dest-i gaybî o ipleri dahi yapıp o hedâyâyı onlara takıyor. Demek, bütün bu sarayda herşey, kendi nefsinden ziyade, o mu’ciznümâ zâtı gösteriyor. Onu tanımazsan, bütün bu şeyleri inkâr etmekle, hayvandan yüz derece aşağı düşeceksin.
HAŞİYE: Kalınca bir ip, meyvedar ağaca; binler ipler ise, dallarına; ve ipler başındaki elmas, nişan, ihsan, hediyeler ise, çiçeklerin aksâmına ve meyvelerin envâına işarettir.” (Yirmi İkinci Söz)

Üstad Hazretleri, kainata bahar mevsimine ve bir ağaca dikkat çekiyor. Meyvedar ağacın dallarındaki, çiçeklerindeki, meyvelerindeki sanatlı ve hikmetli yaratılışa işaret ediyor. Bu sanat ve hikmetler de bir sanatkarı, Hâkim bir zatı, bir Sânii gösteriyor. Onu isim ve sıfatları ile bize tanıtıyor.

Kainat, bir sanat ve estetik değeri ile sanatkarı olan Allah’tan haber verip, onun varlığını ve birliğini bizlere ispat ediyor. İnsan kendisine bir iyilik yapana teşekkür eder. Garip bir gayp perdesinden insana binlerce hediye uzatan Zat’ı tanımamak, O’na teşekkür etmemek ise akıllıca değil delice bir harekettir.